Ρατσισμός - Μετανάστευση

Έρευνα για το φράχτη στον Έβρο

Κείμενο 1 

Θα μας σώσει ο φράχτης στον Εβρο;

Του Θανου Π. Ντοκου  (Καθημερινή, 19- 1- 2011)

Το ζήτημα του φράχτη, αλλά και της παράνομης μετανάστευσης γενικότερα, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στις οποίες παρατηρείται σημαντική διάσταση απόψεων. Μπορούμε, ωστόσο, να συμφωνήσουμε στις ακόλουθες διαπιστώσεις: α) Η σημασία των πληθυσμιακών μετακινήσεων στην ανθρώπινη ιστορία ήταν ανέκαθεν πολύ μεγάλη. Σήμερα συνδέονται κυρίως με την οικονομική υπανάπτυξη και την έλλειψη ασφάλειας σε ορισμένες περιοχές, ενώ αναμένεται ότι θα αυξηθούν λόγω και των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (με εκτιμήσεις για 200 εκατομμύρια περιβαλλοντικούς πρόσφυγες το 2050). β) Το φαινόμενο της γήρανσης και δημογραφικής συρρίκνωσης αφορά το σύνολο των αναπτυγμένων χωρών, αλλά για την Ελλάδα το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ. Είναι σαφές ότι οι μετανάστες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και αποτελούν μια δημογραφική ανάσα για τη γηράσκουσα Ελλάδα, αλλά προφανώς υπάρχουν και αρνητικές συνέπειες. γ) Η Ελλάδα αντιμετωπίζει, σε βαθμό μεγαλύτερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα λόγω γεωγραφικής θέσης και αναλογίας μεταναστών με τον γηγενή πληθυσμό, ένα σοβαρότατο πρόβλημα λαθρομετανάστευσης. δ) Κάθε χώρα έχει μια πεπερασμένη ικανότητα απορρόφησης του διαφορετικού. ε) Η μοίρα των μεταναστών είναι τραγική από κάθε άποψη, αλλά αν η Ελλάδα «βουλιάξει» κοινωνικο-οικονομικά, ούτε εκείνοι ούτε εμείς θα ωφεληθούμε.
Η αποτελεσματική διαχείριση του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης προϋποθέτει την τεκμηριωμένη γνώση του αριθμού και της προέλευσης των μεταναστών που βρίσκονται εδώ και τις πραγματικές αντοχές της χώρας για απορρόφησή τους με βάση τις δημογραφικές και οικονομικές της ανάγκες και δυνατότητες. Βασικά εμπόδια μείωσης των μεταναστευτικών ροών αποτελούν η δεινή οικονομική κατάσταση, αλλά και τα προβλήματα ασφάλειας σε χώρες, όπως το Αφγανιστάν, η Σομαλία, το Πακιστάν κ.ά. και η πρακτική αδυναμία επαναπροώθησης των συλληφθέντων, η απροθυμία της Τουρκίας να περιορίσει τα κύματα μεταναστών που διασχίζουν το έδαφός της και ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙ που εγκλωβίζει τους μετανάστες στην Ελλάδα. Η ευρωπαϊκή συνδρομή είναι περιορισμένη: η FRONTEX έχει συμβολικό ρόλο, αφού η σύλληψη σε ελληνικό έδαφος δεν έχει κανένα πρακτικό αποτέλεσμα.
Σύμφωνοι, ο φράχτης στα ελληνοτουρκικά σύνορα δεν θα λύσει το πρόβλημα. Τα μεγάλα χρηματικά οφέλη για δουλεμπόρους και η απελπισία των μεταναστών εγγυώνται ότι απλώς θα παρατηρηθεί αλλαγή διαδρομών και σημείων εισόδου. Από την άλλη πλευρά, μπορούμε να μείνουμε παθητικοί παρατηρητές; Η χρησιμότητα του φράχτη έγκειται στο μήνυμα που αποστέλλεται σε όλους τους αποδέκτες, αλλά κυρίως στους Ευρωπαίους εταίρους μας, που αρχικά αντέδρασαν με αμηχανία και υποκρισία. Προφανώς, απαιτείται ένα ευρύτερο πλέγμα μέτρων: εφαρμογή των κανονισμών περί ασύλου, άσκηση (ευρωπαϊκής) πίεσης προς την Τουρκία, εξάντληση αυστηρότητας στις ποινές των δουλεμπόρων, πιο ανθρώπινα κέντρα υποδοχής και, κυρίως, αλλαγή του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ. Παρεμπιπτόντως, ζούμε μεν στη Χώρα των Λωτοφάγων, αλλά μήπως θα έπρεπε να αναζητηθούν ευθύνες για όποιον υπέγραψε από ελληνικής πλευράς τον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ χωρίς να κατανοήσει τις συνέπειες;


Κείμενο 2

Μην πυροβολείτε τους μετανάστες!

Αριστείδης Ν. Χατζής (Επίκουρος Καθηγητής Θεωρίας Δικαίου στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών)

Aυτοί που ξέρουν το “μυστικό” πίσω από τον καθρέφτη, περνάνε στην άλλη όχθη, ενώ οι άλλοι, όσοι δεν έχουν ιδέα για το μυστικό των γραμμάτων, δεν βλέπουν στον κόσμο παρά μόνο τα δικά τους βαρετά πρόσωπα. 
Ορχάν Παμούκ, Το Μαύρο Βιβλίο   

Πολλά δεν μας αρέσουν γύρω μας αλλά συνήθως μας απωθεί ό,τι είναι διαφορετικό από εμάς. Ενοχλούμαστε όταν οι άνθρωποι γύρω μας κάνουν τα πράγματα με άλλο τρόπο και αγανακτούμε όταν δεν μας μοιάζουν. Η ομοιογένεια μας επιτρέπει να εφησυχάζουμε: οι επιλογές μας ήταν τελικά σωστές. 

Μια νέα μόδα, ένα περίεργο κούρεμα, μια διαφορετική μουσική ή μια ακραία άποψη μπορεί να μας φοβίσει. Ένα άτομο, όμως, που ανήκει σε άλλη εθνότητα μπορεί ακόμα και να μας τρομοκρατήσει, γιατί κάνει σχεδόν τα πάντα διαφορετικά: μιλάει μια άλλη γλώσσα, ίσως έχει άλλο χρώμα, οπωσδήποτε δεν έχει τρόπους και σίγουρα οι συνήθειές του βρωμούν περισσότερο κι από τα φαγητά του. 

  Δεν χρειάζεται να είναι «ξένος». Αν είναι Ρομά, μέλος εθνικής ή θρησκευτικής μειονότητας ή gay είναι αρκετά διαφορετικός για να μας φοβίσει. Η υπηκοότητα δεν παίζει τόσο μεγάλο ρόλο όσο η εικόνα. Αισθανόμαστε ασφαλείς μόνο απέναντι στον καθρέφτη μας. 

  Η μετανάστευση απλά οξύνει την κατάσταση, γιατί δεν αποτελεί παρά αιτία για περισσότερο, επικεντρωμένο αλλά και ανεξέλεγκτο φόβο. Φοβόμαστε γενικά αλλά φοβόμαστε και ειδικά: 
• Οι μετανάστες αυξάνουν την ανεργία και την ανισότητα 
• Οι μετανάστες αυξάνουν την εγκληματικότητα 

Όμως, έχει αποδειχθεί από πλήθος έρευνες ότι τα δύο αυτά φαινόμενα παρουσιάζονται μόνο βραχυπρόθεσμα. Φυσικά οι εξαθλιωμένοι, χωρίς εναλλακτικές και χωρίς ελπίδα, παράνομοι μετανάστες είναι υποψήφιοι εγκληματίες όσο παραμένουν σ’ αυτή την κατάσταση. Αλλά παραμένουν για μικρό διάστημα καθώς θα βρουν σύντομα καλύτερους τρόπους να επιβιώσουν ή θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Κανείς δεν φεύγει από την πατρίδα του για να ζήσει σε μια χώρα που του προσφέρει μόνο μια και μάλιστα άθλια επιλογή. 

 6. Οι μετανάστες αυξάνουν πάντα τον πλούτο μιας χώρας. Η εθνική οικονομία ωφελείται και οι περισσότεροι αυτόχθονες το ίδιο. Όμως, ένα πολυσυζητημένο θέμα είναι το εάν ωφελούνται και όσοι είναι μέλη των κατώτερων κοινωνικά και οικονομικά τάξεων και ιδιαίτερα οι ανειδίκευτοι εργάτες. Έχει αποδειχθεί με σειρά μελετών ότι μακροπρόθεσμα ωφελούνται και αυτοί. Πρόσφατα ο οικονομολόγος David Card, έδειξε ότι η μετανάστευση είχε αμελητέα επιρροή στην αύξηση της ανισότητας στις Η.Π.Α. σε μία περίοδο (2000-2005) κατά την οποία εγκαταστάθηκαν στη χώρα 1,25 εκ. μετανάστες (πάνω από το ένα τρίτο ήταν παράνομοι). 

7.Όμως, αυτοί οι φόβοι δεν είναι παρά συμπτώματα της νόσου της μη ανοχής. Πριν δύο χρόνια, σε μια πολυσυζητημένη εργασία του ο κοινωνιολόγος Robert Putnam έδειξε ότι η εθνοτική ποικιλομορφία και η πολυπολιτισμικότητα που αυξάνεται σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες υπονομεύουν την κοινωνική αλληλεγγύη βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. «Όσο περισσότερο διαφορετικοί είναι οι άνθρωποι γύρω μας, τόσο λιγότερο τους εμπιστευόμαστε». Ακόμα χειρότερα: «Όσο μεγαλύτερη η διαφορετικότητα γύρω μας, τόσο λιγότερο εμπιστευόμαστε ακόμα κι αυτούς που μοιάζουν μ’ εμάς». Σαν την χελώνα κλεινόμαστε στο καβούκι μας. 

8. Αυτή η κοινωνική μοναξιά μπορεί να θεραπευθεί (σύμφωνα με τον Putnam) μόνο εφόσον προσπαθήσουμε ειλικρινώς να δημιουργήσουμε «κοινές ταυτότητες» στις κοινότητες, στα σχολεία, στον αθλητισμό. Η συνάφεια με τον «άλλον» θα μας αποκαλύψει ότι αυτός δεν είναι εξωγήινος, είναι άνθρωπος σαν κι εμάς. Μόνο εάν είμαστε τουλάχιστον ανεκτικοί στην διαφορά θα μπορέσουμε να νιώσουμε άνετα μαζί της. 

 Είναι απαραίτητα καλή η διαφορά; Ναι, είναι. Σύμφωνα με τον John Stuart Mill η ηθική δυσφορία που προκαλεί το ακραίο, το διαφορετικό, ακόμα και το «ανήθικο» είναι καλοδεχούμενη, θα πρέπει να την καλλιεργήσουμε και να την ενισχύσουμε καθώς οδηγεί στην πλέον χρήσιμη κοινωνικά αντιπαράθεση. Ο φιλόσοφος Jeremy Waldron την ονομάζει «ηθική σύγκρουση» που συμβάλει στην εμφάνιση νέων και καλύτερων ιδεών που μόνο ένα σοκ στις καθιερωμένες ιδέες μπορεί να προκαλέσει. 

10. Μια σειρά εμπειρικών ερευνών του νομικού και πολιτικού επιστήμονα Cass Sunstein και των συνεργατών του ενισχύει την άποψη του Mill. Οι τελευταίοι παρακολούθησαν συνελεύσεις πολιτών σε πόλεις του Colorado που τις διέκριναν σε τρεις κατηγορίες. Α) Πόλεις που οι κάτοικοι τους είναι στην πλειονότητα τους προοδευτικοί, β) πόλεις που οι κάτοικοι είναι στην πλειονότητα τους συντηρητικοί και γ) πόλεις που υπάρχει ισορροπία στις πολιτικές πεποιθήσεις. Συζήτησαν όλοι τα ίδια θέματα: το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τις ποσοστώσεις και τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Οι κάτοικοι των ομοιογενών πολιτικά πόλεων έγιναν στο τέλος της συζήτησης περισσότερο φανατικοί με μικρότερη ανοχή για τα επιχειρήματα των άλλων. Οι απόψεις τους, έγιναν, δηλαδή περισσότερο ακραίες και εξαφανίστηκαν οι διαφοροποιήσεις ανάμεσά τους. Αντίθετα, οι πολίτες που συμμετείχαν σε συζητήσεις που τους εξέθεταν σε διαφορετικές απόψεις έγιναν πιο μετριοπαθείς: όχι μόνο ανέχονταν περισσότερο τις αντίθετες απόψεις αλλά ήταν έτοιμοι ακόμα και να υιοθετήσουν μερικές από αυτές. 

             Ο Άλλος είναι αυτός που θα σε βοηθήσει να περάσεις μέσα από τον καθρέφτη, στην άλλη όχθη. Θα σου είναι άγνωστη αλλά μπορεί να βρεις και κάτι που θα σου αρέσει…


Ερωτήσεις

1. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το δεύτερο κείμενο; 

2.     Το κείμενο (2) είναι ………………….. Αυτό αποδεικνύεται από τα παρακάτω 
στοιχεία:

α. Ο συγγραφέας (ειδικός ή όχι; )

β. Το θέμα (διαχρονικό ή προσκολλημένο στην επικαιρότητα;/ ειδικού ενδιαφέροντος:
 φιλολογικό, επιστημονικό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό; Αν είναι κοινωνικό, μήπως εξετάζεται 
από μια ειδικότερη επιστημονική σκοπιά; ) ………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………………………........

γ. Σκοπιά (αντικειμενική ή υποκειμενική; ) …………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………….

δ. Γλώσσα (αναφορική/ ποιητική λειτουργία, ειδικό λεξιλόγιο; ) …………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………
ε. Ύφος (απρόσωπο/ προσωπικό; )

2. Να σχολιάσετε τους τίτλους των κειμένων (αναφορική/ ποιητική λειτουργία της γλώσσας, ελλειπτικός λόγος, ύφος πληροφοριακό ή δραματικό, ρηματικοί χρόνοι/ εγκλίσεις/ πρόσωπα, αποτελεσματικότητα και καταλληλότητα =  Είναι περιεκτικός; Είναι ελκυστικός; Προκαλεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη;)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. Να βρείτε στο δεύτερο κείμενο σημεία όπου υπάρχει επίκληση στην αυθεντία. Πώς δικαιολογείται ο τρόπος αυτός πειθούς στο συγκεκριμένο κειμενικό είδος;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. Να βρείτε πώς συνδέονται οι παράγραφοι 6 , 7 και 8 του δεύτερου κειμένου.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5. Με ποιον/ ποιους τρόπους αναπτύσσεται η παράγραφος 10 του δεύτερου κειμένου;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………