Πέμπτη 19 Απριλίου 2012

Παράδοση, Κριτήριο αξιολόγησης 1: Απαντήσεις


Περίληψη
Ο συγγραφέας του δοκιμίου επιχειρεί να προσδιορίσει την έννοια της παράδοσης και τη στάση του Έλληνα απέναντί της. Με ύφος έντονα ειρωνικό διαπιστώνει την υποκριτική προσήλωση της ελληνικής κοινωνίας στην παράδοση που αποσκοπεί στην ανεύρεση των στοιχείων της εθνικής μας ιδιοτυπίας (ιδιαιτερότητας), κάτω από την προοπτική της ένταξης της χώρας στην Ευρώπη.  Ο συγγραφέας όμως θεωρεί ότι η ουσία της παράδοσης δε βρίσκεται στους τύπους, που εμπορευματοποιούν και αλλοιώνουν τις αξίες μας, αλλά στα αφομοιωμένα ιδανικά μας. Αντί, λοιπόν, της υποκριτικής ανησυχίας για την τύχη της ελληνικής ταυτότητας και της εμμονής για κίβδηλη ελληνικότητα προτείνει να στραφούμε στην αξία «άνθρωπος», που είναι βαθιά ελληνική. (104)
 
2. Το κείμενο είναι δοκίμιο, όπως αποδεικνύεται από τα παρακάτω στοιχεία. Αρχικά, το θέμα του, η παράδοση και η στάση του Έλληνα απέναντί της, είναι ένα θέμα διαχρονικό, που ενδιαφέρει το ευρύ κοινό. Ακόμα, ο συγγραφέας, όπως γίνεται σε ένα δοκίμιο, βλέπει το θέμα από προσωπική σκοπιά, το παρουσιάζει από τη δική του οπτική και μάλιστα χωρίς πρόθεση να το εξαντλήσει. Χαρακτηριστικό είναι ότι χρησιμοποιεί το α΄ πρόσωπο και παραθέτει την προσωπική του άποψη για το θέμα. (π.χ. Γιατί δεν μ' αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι.) (= βιωματικό περιεχόμενο, στοχαστικό το δοκίμιο) . Όσον αφορά το σκοπό, είναι φανερό ότι σκοπός του συγγραφέα είναι να παρουσιάσει τις προσωπικές του απόψεις, αλλά και να προβληματίσει τον αναγνώστη για την εσφαλμένη, κατά τη γνώμη του, στάση που κρατά η ελληνική κοινωνία απέναντι στην παράδοση. Όσον αφορά τη γλώσσα, κινείται ανάμεσα στην ποιητική και αναφορική λειτουργία, όπως συμβαίνει συχνά στο δοκίμιο. Η συγκινησιακή χρήση της γλώσσας φαίνεται από την ευρεία χρήση της μεταφοράς (με την συνεχή πλύση εγκεφάλου περί του εθνικού, διαβρώνεται η ψυχικότητά μας και η πνευματική αντοχή μας/ ή : μας συντηρούν τα τελευταία δέκα χρόνια, σ' ένα εκτυφλωτικό πανόραμα με μολυσμένο αγέρα).
Διαπιστώνουμε γενικά, ότι είναι ένα κείμενο με διαχρονικό θέμα, προσωπικό ύφος, που έχει σκοπό να προβληματίσει, επομένως μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι  είναι  δοκίμιο.

6. διαβρώνεται =αλλοιώνεται,  καταστρέφεται, φθείρεται
αναστολή= ακύρωση
προσήλωση= προσκόλληση, αφοσίωση
προστατεύονται = προφυλάσσονται, υποστηρίζονται
υποχρέωση = εξαναγκασμός, οφειλή

4.  2 με 3: όλα αυτά (η χρήση αντωνυμίας αποτελεί στοιχείο συνεκτικότητας, αναφέρεται σε όλους τους παράγοντες που παρουσιάστηκαν στην προηγούμενη παράγραφο. Επιπλέον, ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη υπάρχει σχέση αιτίου αποτελέσματος (αποτέλεσμα της κατάστασης που περιγράφεται στη δεύτερη παράγραφο είναι ο «μολυσμένος» αγέρας, γελοιοποίηση και καχυποψία, αναστολή της προσπάθειας για διέξοδο)
3 με 4: υπάρχει η διαρθρωτική λέξη «γιατί» που φανερώνει ότι στην τέταρτη παράγραφο αιτιολογούνται όσα αναφέρονται στην τρίτη.
4 με 5: Υπάρχει η διαρθρωτική λέξη «κι όμως», που φανερώνει αντίθεση με τα προηγούμενα.


Παράδοση, κριτήριο αξιολόγησης 1


Και πρώτα απ'  όλα, τι θα πει παράδοση; Είν' τα παιδιά, είναι οι πρόγονοι, είναι συνήθεια, για υποχρέωση; Είναι κάτι που μας παρέχει ασφάλεια, ταυτότητα και σιγουριά, ή εμπόδια, αναστολές και αποθάρρυνση για μια προς τ' άστρα εκτόξευσή μας; Πως είμαστε τοποθετημένοι απέναντί της, είναι Κυρία, παρθένα ή γριά; Και πως μας φανερώνεται εντός μας; Ιδιαίτερα τούτο τον χρόνο που την γιορτάζουμε κι επίσημα, μας ήρθε ο πειρασμός να θέσουμε το ερώτημα: Τι πάει να πει παράδοση;
Στις μέρες μας πολύ γιορτάζονται τα "παραδοσιακά" και προστατεύονται όχι μόνο απ' τις αρχές, αλλά κι από τους συλλόγους, κι από τα γυμναστήρια, κι από τα κόμματα και τις πολιτικές παρατάξεις. Θα' χετε ακούσει πως όλοι σκίζονται να μη χαθεί το πρόσωπό μας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, και δίχως να' χουμε δραχμή αποφασίζουμε τη διατήρηση κάθε σπιτιού και κάθε χώρου, μες στον οποίο κάποιος πρόγονος έζησε, σκέφτηκε ή τέλος πάντων έφτιαξε κάτι. Χώρια που υπάρχουν εκπομπές στην τηλεόραση, όπου καλοδιατηρημένες Κυρίες με οδοντιατρική άρθρωση και συνεχώς δακρύζοντα μάτια, προσπαθούν να μας πείσουν πως κάθε πρόγονος, όλοι οι πρόγονοι, αρκεί να μην είναι κάποιος ζωντανός, υπήρξαν όλοι τους υπέροχοι, γενναίοι και εθνικοί. Και δεν χωράνε αυτά αμφισβήτηση και κριτική. Αποτελούν παράδοση εθνική.
Και όλ' αυτά μας συντηρούν τα τελευταία δέκα χρόνια, σ' ένα εκτυφλωτικό πανόραμα με μολυσμένο αγέρα, μες στον οποίο κινούμεθα όλοι μας, ανώνυμοι κι επώνυμοι, για να συνθέσουμε τελικά μια καινούρια και συγχρονισμένη εθνική φυσιογνωμία, κατάλληλη για αφίσες και γι αναγνωστικά σχολείων κατωτάτης εκπαιδεύσεως. Έτσι, λέμε, θα μπούμε στην αιωνία Ευρώπη. Ενώ άλλοι φωνάζουν πως έτσι θα εξαφανιστούμε μες στην μεγάλη Ευρώπη. Σημασία έχει πως είτε χαθούμε, είτε χωθούμε, θα' μαστε μέσα στην Ευρώπη. Η ημιμαθής προσήλωση των νέων μας στα "παραδοσιακά" και η χρήση των στοιχείων τους ανεξέλεγκτα, περιέχουν, αν όχι κίνδυνο, τουλάχιστο κάτι σαν γελοιοποίηση και μια καχυποψία για την εύκολη παρουσία της παράδοσης στα πόδια μας. Συγχρόνως δε, αποτελεί κι αναστολή για κάθε σοβαρότερη προσπάθειά μας να βγούμε απ 'τ' αδιέξοδο των καιρών, σαν σύνολο, σαν έθνος και σαν άτομα.
Γιατί, να πούμε την αλήθεια, η αφελής υπενθύμιση της εκ παραδόσεως αρετής μας και της παραδοσιακής γραφικής ιδιοτυπίας μας, αν δεν προκαλεί θυμηδία, τουλάχιστον ενισχύει τον τουρισμό, είναι εμπορεύσιμη, που λένε, και στοχεύει στο να ενισχύσει το εθνικό μας φρόνημα. Άλλο, αν με το εμπόριο του γραφικού εκπορνεύεται η εθνική μας ευαισθησία και με την συνεχή πλύση εγκεφάλου περί του εθνικού, διαβρώνεται η ψυχικότητά μας και η πνευματική αντοχή μας.
Κι όμως όποιος σκέπτεται και όποιος έχει τουλάχιστον την πρόσφατη συνέχεια του τόπου μέσα του, είναι σε θέση ν' αντιληφθεί πως το μόνο που δεν μας χρειάζεται πια είναι το γραφικό, η παράσταση, οι αλλοτινές συνήθειες. Γιατί όλ' αυτά δεν μας ενώνουν με τους προγόνους μας, αν δεν τους έχουμε ήδη μέσα μας, τοποθετημένους ανεξίτηλα.
        … Έτσι σήμερα ζούμε την τόσο συγκεχυμένη σχέση μας με την παράδοση. Όλα τα θεωρούμε απαραίτητα, για να μπορέσουμε στο μέλλον να συμπληρώσουμε πιστοποιητικά καταγωγής. Κι ακούγεται παντού το κάπως φαρισαϊκό μας αίτημα. Η Ταυτότητα. Να μην χάσουμε την εθνική μας ταυτότητα. Αλλά κανείς δεν επιχειρεί να διευκρινίσει ποια στοιχεία ακριβώς συνθέτουν την ταυτότητά μας, για να φροντίσουμε να τα μαζέψουμε και να την προφυλάξουμε επιμελώς μέσα σε πλαστική ή δερμάτινη θήκη. Και τέλος, μας είναι πράγματι απαραίτητη, με τα στοιχεία του παρελθόντος; Αρχίζω επίσης ν 'αμφιβάλλω.
Κείνο που νιώθω σίγουρα μέσα μου είναι μια φυσική απέχθεια σ' ό,τι χρειάζεται παράσταση, σε ό,τι γραφικό. Δεν με ενδιαφέρουν οι συνήθειες το πατέρα μου και των λοιπών συγγενών, παρά μόνο στο ποσοστό που συντηρούνται μέσα μου και μ' εξυπηρετούν στο σήμερα. Κι αν αυτό που περιέχω είναι μια ένδειξη ελληνικής παράδοσης, τότε καλώς να υπάρξει. Γιατί δεν μ' αρέσει να παριστάνω τον πολύ Έλληνα. Θέλω να είμαι όσο είμαι. Καιρός είναι η έννοια Έλληνας να δώσει τη θέση της στην έννοια άνθρωπος. Και τότες πιστεύω πως θα συνδεθούμε με μια πιο βαθιά παράδοση που, κατά σύμπτωση, είναι κι αυτή γνησίως ελληνική.

[διασκευασμένο κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι από τη συλλογή κειμένων του με τίτλο Ο καθρέφτης και το μαχαίρι, εκδόσεις Ίκαρος, 1988].

Ερωτήσεις
1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου προκειμένου να το παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
(μονάδες 25)
2. Γράψτε 3  χαρακτηριστικά του κειμένου που να αποδεικνύουν ότι είναι δοκίμιο.
(μονάδες 9)
3. α. Στο κείμενο είναι ευδιάκριτος ο ειρωνικός τόνος σε κάποια σημεία. Να εντοπίσετε ένα τέτοιο παράδειγμα και να εξηγήσετε την πρόθεση του συγγραφέα.
β. Να σχολιάσετε τη χρήση του α΄ ενικού προσώπου.
(μονάδες 10= 6+4)
4. Πώς συνδέονται οι παράγραφοι 2, 3, 4 και 5 μεταξύ τους;
(μονάδες 6)
5. Να αναπτύξετε σε 100 λέξεις περίπου  το νόημα της φράσης: Έτσι, σήμερα ζούμε την τόσο συγκεχυμένη σχέση μας με την παράδοση.                         (μονάδες 10)
6. Να δώσετε ένα συνώνυμο για τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.
διαβρώνεται , αναστολή , προσήλωση , προστατεύονται, υποχρέωση
(μονάδες 10)
Απαντήσεις

Τετάρτη 18 Απριλίου 2012

Η δύναμη της μάζας, απαντήσεις


Απαντήσεις
1. Το κείμενο αναφέρεται στο φαινόμενο του κοινωνικού κομφορμισμού. Ο δοκιμιογράφος θεωρεί ότι ο κοινωνικός μας περίγυρος ασκεί καθοριστική επίδραση στις ιδέες, στη συμπεριφορά και στις αξίες μας, χωρίς αυτό να μας γίνεται αντιληπτό, γεγονός που αποδεικνύεται από την καθημερινή μας εμπειρία. Η μόδα, οι δεισιδαιμονίες, η παραπλάνηση της κοινής γνώμης αποτελούν παραδείγματα της δύναμης αυτής. Διερευνώντας τα αίτια του φαινομένου, τα εντοπίζει στην κοινωνική φύση του ανθρώπου, που του επιβάλλει την ταύτισή του με την ομάδα στην οποία ανήκει. Αυτό δε σημαίνει κατά το συγγραφέα ότι ο άνθρωπος είναι υπόδουλος σ’ αυτήν, αρκεί να διαθέτει τη γενναιότητα και την ειλικρίνεια να αναζητήσει την αλήθεια.  (104 λέξεις)

2. Το κείμενο αποτελεί δοκίμιο, γεγονός που αποδεικνύεται από τα παρακάτω χαρακτηριστικά.
Πρώτα από όλα το θέμα που πραγματεύεται, η επίδραση που ασκεί πάνω στον άνθρωπο ο κοινωνικός του περίγυρος,  είναι διαχρονικό και ενδιαφέρει το ευρύ κοινό. Ο συγγραφέας, όπως συμβαίνει στο δοκίμιο, βλέπει το θέμα από προσωπική σκοπιά. Χαρακτηριστικό είναι ότι χρησιμοποιεί α΄πληθυντικό πρόσωπο με σκοπό να εκφράσει προσωπικές του απόψεις (σε κάποιες περιπτώσεις το α΄πληθυντικό χρησιμοποιείται αντί του α΄ενικού προσώπου): π.χ.  Θα παρεξηγούσε τη θέση μας εκείνος που θα την ερμήνευε με αυτό τον τρόπο.
 Όσον αφορά το σκοπό είναι φανερό ότι ο συγγραφέας έχει την πρόθεση να καθορίσει την έννοια του κομφορμισμού, να περιγράψει και να αναλύσει τα αίτια του φαινομένου αυτού. Είναι φανερό επίσης ότι προσπαθεί να προκαλέσει προβληματισμό και έμμεσα να διδάξει την ηθική στάση που πρέπει να κρατάει ο ελεύθερος άνθρωπος για να αντισταθεί στην τεράστια πίεση που ασκεί πάνω του το κοινωνικό σύνολο.
Όσον αφορά τη γλώσσα, κινείται ανάμεσα στην ποιητική και αναφορική λειτουργία, όπως συμβαίνει συχνά στο δοκίμιο. Κυρίαρχη είναι η αναφορική λειτουργία (προφανής ο σκοπός να πληροφορήσει, να αποδείξει = αποδεικτικό δοκίμιο).
Όσον αφορά τους τρόπους πειθούς χρησιμοποιείται πιο πολύ η επίκληση στη λογική (επιχειρήματα, τεκμήρια: παραδείγματα, αλήθειες, π.χ. Ζώο κατ’ εξοχήν κοινωνικό ….είναι έτοιμος να κάνει πολλές παραχωρήσεις… ) και η επίκληση στην αυθεντία (το παράθεμα από το Νίτσε στο τέλος του κειμένου).  
Διαπιστώνουμε γενικά, ότι είναι ένα κείμενο με διαχρονικό θέμα, προσωπικό ύφος, που έχει σκοπό να προβληματίσει, επομένως μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι  είναι  δοκίμιο.
3. Ο ευθύς λόγος κάνει το κείμενο πιο άμεσο και πιο ζωντανό. Μ’ αυτό τον τρόπο ασκεί έλξη στον αναγνώστη. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας στόχος του δοκιμίου είναι η τέρψη, η αισθητική απόλαυση.
3η= παραδείγματα
4η= αίτιο- αποτέλεσμα και παραδείγματα
υποχείριος = υπόδουλος  συμμεριστεί= να κατανοήσει (συμπάσχει) ,    παραχωρήσεις = συμβιβασμούς, εκχωρήσεις , εκούσια = εθελοντικά, ενταχθεί  = ενσωματωθεί 

Θεματικός κύκλος: Μαζοποίηση, κομφορμισμός


Η δύναμη της μάζας

1. Έως ποιο βαθμό οι αντιλήψεις, οι κρίσεις, οι αποφάσεις μας στην καθημερινή ζωή είναι "δικές μας" και όχι αποτέλεσμα επιρροής της κοινωνίας απάνω μας; Το ερώτημα θα σκανδαλίσει ίσως τον αμύητο στα προβλήματα της κοινωνικής ψυχολογίας αναγνώστη, έχει εντούτοις το λόγο του. Δεν είμαστε τόσο "ελεύθεροι" να σχηματίζομε τις εντυπώσεις, τις πεποιθήσεις, το πρόγραμμα των επιδιώξεων μας, όσο νομίζομε. Το κοινωνικό σώμα, η "ομάδα" μέσα στην οποία έχομε ενταχθεί (από τη γλώσσα που μιλούμε, από το Θεό που λατρεύομε, από την ανατροφή και την εκπαίδευση που έχομε πάρει, από το επάγγελμα που ασκούμε κτλ.) καθορίζει σε τέτοιαν έκταση και σε τόσο βάθος τον τρόπο και τα μέτρα με τα οποία αντιλαμβανόμαστε και σημασιολογούμε τα πράγματα και τα γεγονότα, ώστε κάθε άλλο παρά "δικές μας", με την αυστηρή έννοια της λέξης, είναι οι αλήθειες και οι αξίες μας. Φυσικά τούτο δεν το παραδέχεται ο εγωισμός μας.
- Βλέπω με τα δικά μου μάτια, λέμε, και κρίνω με το δικό μου μυαλό.
- Με δική μου πρωτοβουλία αποδοκιμάζω αυτήν την ιδεολογία και είμαι υπεύθυνος.
- Η αλήθεια που υποστηρίζω είναι ολοφάνερη' δε μου την υπέβαλαν άλλοι.
2. Μια βαθύτερη όμως διερεύνηση (που μπορούμε και οι ίδιοι να κάνομε μέσα μας, εάν έχομε το θάρρος να ανατάμομε τον εαυτό μας) θα μας πείσει ότι σε αναρίθμητες περιπτώσεις η πνευματική μας ανεξαρτησία είναι ένας ωραίος μύθος. Η όραση, η κρίση, η πίστη "μας" είναι η όραση, η πίστη της κοινωνικής φάλαγγας με την οποία συμπορευόμαστε. Το φαινόμενο τούτο στη γλώσσα της επιστήμης λέγεται "κοινωνικός κομφορμισμός".
3. "Κοινωνικού κομφορμισμού" περιπτώσεις μπορεί ο καθένας μας να αναφέρει πάμπολλες από την προσωπική του πείρα. Από την εκούσια αλλά και ακούσια υποταγή στο συρμό έως τις ομαδικές ιδεοληψίες (ακόμη και παραισθήσεις) που παρουσιάζονται σε ώρες πολεμικής αναταραχής και θρησκευτικής έξαρσης ή πανικού από θεομηνίες και επιδημίες. Είναι απίστευτο το πόσο εύκολα, ακόμα και σε ομαλές περιστάσεις, διαδίδονται οι ομαδικές πλάνες, όπως λ.χ. η πίστη στη θεραπευτική δύναμη ενός κοινού βοτάνου, ή η υπόθεση ότι αυτή ή εκείνη η σύμπτωση αποτελεί κακόν οιωνό, ή η βεβαιότητα ότι οι ''μάγισσες" είναι όργανα του Σατανά και πρέπει να καίγονται κτλ Άλλωστε, θα έχομε όλοι παρατηρήσει ότι αρκεί μια είδηση, έστω και εξωφρενική, να δημοσιευτεί σ' ένα έντυπο μεγάλης κυκλοφορίας ή να μεταδοθεί από το ραδιόφωνο με έμφαση, για να γίνει πιστευτή. 
4.Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι που έχουν μελετήσει το φαινόμενο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κομφορμισμός αυτός, τάση ισχυρή και επίμονη, πηγή του έχει την κοινωνική φύση του ανθρώπου. Ζώο κατ' εξοχήν κοινωνικό ο άνθρωπος, όταν έρχεται αντιμέτωπος με σημαντικές για τη συλλογική ζωή "δοξασίες της μάζας", αισθάνεται ζωηρότερο ενδιαφέρον για τη συντήρηση των λαϊκών εξηγήσεων που κρατούν συμπαγή την ομάδα, παρά για τις κριτικές αναλύσεις που μπορούν να τη διαιρέσουν και να τη διαλύσουν.  'Χρειάζεται" τους άλλους, τον αριθμό, το πλήθος: στο πανηγύρι, στο θέαμα, στον περί­πατο - και στο καφενείο ή στο εστιατόριο. Δε "χαίρεται" τις ανέσεις της ζωής και τις πιο στοιχειώδεις, παρά συντροφεμένος. Πρέπει να τις μοιραστεί, κατά κάποιο τρόπο, με άλλους, για να τις απολαύσει. Και για να τους κρα­τήσει κοντά του αυτούς τους άλλους, είναι έτοιμος να κάνει πολλές παραχωρήσεις στις κρί­σεις και στο γούστο του: να μπει στο δικό τους διανοητικό ορίζοντα, να συμμεριστεί τα συναισθήματά τους, να παραδεχτεί τις προτιμήσεις τους.
Έχομε λοιπόν καταδικαστεί να είμαστε αιχμάλωτοι της συμβιωτικής ομάδας; Θα παρεξηγούσε τη θέση μας εκείνος που θα την ερμήνευε με αυτό τον τρόπο. Όχι υποχείριος, υποκείμενος στις ιδέες και στις τάσεις του κοινωνικού σώματος είναι ο άνθρωπος. Το οργανωμένο πλήθος, η κοινωνική ομάδα μάς στηρίζει, μας προστατεύει, αλλά και θολώνει την όραση, μηχανοποιεί τη συμπεριφορά, δένει τη σκέψη. Από τη δουλεία αυτή σώζεται μόνο ο επώνυμος άνθρωπος που θα ορθώσει την κεφαλή του πάνω από τον ορίζοντα της μάζας και θα τολμήσει ν' αντικρίσει με τις δικές του διανοητικές δυνάμεις τα πράγματα, με τη δική του βούληση τις περιπλοκές της ζωής, με τη δική του ευαισθησία το θέαμα του κόσμου. Ας θυμηθούμε εδώ τα βαθυστόχαστα λόγια του Nietzsche: "Πόσην αλήθεια σηκώνει, πόσην αλήθεια αποτολμάει ένα πνεύμα; Αυτό έγινε για μένα, ολοένα και πιο πολύ, το αληθινό μέτρο των αξιών. Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία. Στη γνώση, κάθε κατάκτηση, κάθε βήμα εμπρός προέρχεται από το θάρρος, από τη σκληρότητα απέναντι στον εαυτό μας, από την εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας".
Ε. Π. Παπανούτσος, "Το δίκαιο της πυγμής"
Ερωτήσεις
1.     Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου (100- 120 λέξεις)
(μονάδες 25)
2.   Να βρείτε 3 στοιχεία του κειμένου που να αποδεικνύουν ότι είναι δοκίμιο και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας. (μονάδες 9)
3.    « - Βλέπω με τα δικά μου μάτια, λέμε, και κρίνω με το δικό μου μυαλό.
- Με δική μου πρωτοβουλία αποδοκιμάζω αυτήν την ιδεολογία και είμαι υπεύθυνος.
- Η αλήθεια που υποστηρίζω είναι ολοφάνερη' δε μου την υπέβαλαν άλλοι.»
Για ποιο λόγο χρησιμοποιείται ευθύς λόγος στο κείμενο;
(μονάδες 3)
4.    Με ποιο/ ποιους τρόπους αναπτύσσονται η τρίτη και η τέταρτη παράγραφος του κειμένου; 
(μονάδες 8)
5.    Το οργανωμένο πλήθος, η κοινωνική ομάδα μάς στηρίζει, μας προστατεύει, αλλά και θολώνει την όραση, μηχανοποιεί τη συμπεριφορά, δένει τη σκέψη. Να αναπτύξετε την άποψη αυτή του συγγραφέα σε μια παράγραφο 100 περίπου λέξεων.
(μονάδες 10)
6.    Να βρείτε μία συνώνυμη λέξη για την καθεμιά από τις παρακάτω:
υποχείριος , συμμεριστεί , παραχωρήσεις , εκούσια , ενταχθεί  (μονάδες 5)
Απαντήσεις εδώ


Γράψτε τις σκέψεις που σας δημιουργεί η εικόνα!